Policy Brief ฉบับที่ 184: ใครควรติดตามและประเมินผลการดำเนินงาน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล หลังการถ่ายโอนฯ?

การติดตามและประเมินผลเป็นกระบวนการสำคัญในการให้นโยบายบรรลุเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ พร้อมทั้งสร้างความเชื่อมั่นและความโปรงใส่ในกระบวนการทำงาน การถ่ายโอนภารกิจโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) จากกระทรวงสาธารณสุขให้แก่องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) ผ่านไปแล้วราวครึ่งหนึ่ง ซึ่งในช่วงการเปลี่ยนผ่านนี้ยังไม่มีความชัดเจนว่ากลไกติดตามและประเมินผล รพ.สต. หลังการถ่ายโอนฯ ควรเป็นเช่นไร

รพ.สต. ที่ถ่ายโอนฯ แล้ว ได้รับการติดตามและประเมินผลจาก สสจ. สสอ. และโรงพยาบาลแม่ข่าย ลดลงอย่างชัดเจน โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีบทบาทมากขึ้น และมีการเปลี่ยนแปลงตัวชี้วัดในการประเมินผล ขณะที่การติดตามและประเมินผลของ รพ.สต. ที่ยังไม่ถ่ายโอนฯ ไม่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม คือ ยังเป็นหน้าที่ของหน่วยงานในกระทรวงสาธารณสุข และใช้ตัวชี้วัดที่กำหนดโดยกระทรวงสาธารณสุขเป็นหลัก

ถึงแม้ รพ.สต. ที่ถ่ายโอนฯ แล้วจะขึ้นอยู่กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การติดตามและประเมินผลควรเป็นหน้าที่ร่วมกันระหว่าง อบจ. ในฐานะหน่วยงานต้นสังกัด เพื่อให้เกิดระบบการรับผิดชอบ หรือ accountability ต่อการใช้ทรัพยากรที่ได้รับจัดสรร การตอบสนองต่อปัญหาสาธารณสุขในพื้นที่ และกระทรวงสาธารณสุขซึ่งมีหน้าที่กำหนดและดำเนินงานตามนโยบายด้านสาธารณสุข ที่เป็นภาพรวมของประเทศในนามของรัฐบาลไทย จึงควรมีส่วนในการกำหนดทิศทางและติดตามการทำงานของ รพ.สต. ในฐานะองค์ประกอบหนึ่งของของระบบบริการสุขภาพของประเทศ เพื่อทำให้ระบบบริการสาธารณสุขมีความเป็นเอกภาพและขับเคลื่อนไปในทิศทางเดียวกัน ลดความเหลื่อมล้ำ ความแตกต่างทางสุขภาพระหว่างคนไทยด้วยกัน