การเข้าถึงและปัจจัยที่มีผลต่อการเข้าถึงการผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียมในประเทศไทย (2554)

การเข้าถึงและปัจจัยที่มีผลต่อการเข้าถึงการผ่าตัดต้อกระจกใส่เลนส์แก้วตาเทียมในประเทศไทย

กัลยา ตีระวัฒนานนท์²                   รักมณี บุตรชน¹                 ขวัญใจ วงศ์กิตติรักษ์³

ชนิดา เลิศพิทักษ์พงศ¹                  ธีระ ศิริสมุด¹                      อุษา ฉายเกล็ดแก้ว⁴

ยศ ตีระวัฒนานนท์¹

¹ โรงพยาบาลสมุทรปราการ

² โครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ

³ สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี

⁴ ภาควิชาเภสัชกรรม คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

บทคัดย่อ

โรคต้อกระจก เป็นสาเหตุสำคัญของภาวะตาบอดในประเทศไทย ปัจจุบันการผ่าตัดใส่เลนส์แก้วตาเทียมในโรคต้อกระจกที่มีข้อบ่งชี้เป็นการรักษาที่ได้ผลดี การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการเข้าถึงการผ่าตัดและปัจจัยที่มีผลต่อการเข้าถึงการผ่าตัดต้อกระจกในผู้ป่วยสิทธิสวัสดิการข้าราชการและสิทธิประกันสุขภาพถ้วนหน้า โดยรวบรวมและวิเคราะห์ฐานข้อมูลการผ่าตัดต้อกระจกจากสำนักงานกลางสารสนเทศบริการสุขภาพ (สกส.) และสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ

การศึกษาพบว่า การผ่าตัดต้อกระจกมีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะผู้ป่วยในระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า ปัจจัยที่มีผลต่อการผ่าตัดต้อกระจกในระดับจังหวัดคือ จำนวนจักษุแพทย์ และขนาดของจังหวัดที่เพิ่มขึ้น ปัจจัยที่มีผลต่อการเลือกใส่เลนส์ที่สำคัญ ได้แก่ ระบบประกันสุขภาพ ผู้ป่วยระบบสวัสดิการข้าราชการมีโอกาสใส่เลนส์นิ่มมากกว่าผู้ป่วยในระบบประันสุขภาพถ้วนหน้าถึง 21 เท่า ปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนของการผ่าตัดต้อกระจก ได้แก่ ชนิดของเลนส์และประเภทโรงพยาบาลที่ผ่าตัด โดยผู้ป่วยที่ใส่เลนส์นิ่มมีโอกาสเกิดภาวะเลือดออกช่องหน้าม่านตา และภาวะเลนส์เคลื่อนน้อยกว่าผู้ป่วยที่ใส่เลนส์แข็ง ผู้ป่วยที่รับการผ่าตัดในโณงพยาบาลเอกชน โรงพยาบาลชุมชน และโรงพยาบาลมหาวิทยาลัย มีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนบางอย่างมากกว่าผู้ป่วยที่รับการผ่าตัดในโรงพยาบาลทั่วไป ดังนั้น จึงควรกระจายทุนฝึกอบรมแพทย์เฉพาะทางด้านจักษุให้แก่จังหวัดที่ยังขาดแคลน และควบคุมคุณภาพในการผ่าตัดและการดูแลรักษาหลังผ่าตัดต้อกระจกเพิ่มมากขึ้น

คำสำคัญ:  ต้อกระจก, การผ่าตัดใส่เลนส์แก้วตาเทียม, การเข้าถึง, ปัจจัยที่มีผลต่อการผ่าตัด, ภาวะแทรกซ้อน