ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงนโยบายการบำบัดทดแทนไตในประเทศไทย และความสำคัญของการคงทางเลือกที่หลากหลายสำหรับผู้ป่วย
ตอนที่ 3 ตรวจร่ายกายเท่าที่จำเป็นสำหรับผู้หญิง
ต้องการข้อมูลเพิ่มเติม ติดต่อฝ่ายสื่อสารองค์กร HITAP
การตรวจร่างกายประจำปีสำหรับผู้หญิง
การตรวจสุขภาพร่างกายประจำปีช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรค ช่วยป้องกันการเกิดโรคในอนาคต สำหรับการตรวเช็คสุขภาพสำหรับผู้หญิงทั่วไป ที่มีสุขภาพแข็งแรง ไม่มีโรค แนะนำให้ตรวจคัดกรองหลัก ๆ ดังนี้
มะเร็งปากมดลูก เป็นมะเร็งที่มีสาเหตุจากการติดเชื้อฮิวแมนแปปปิโลมาไวรัส หรือเรียกว่าเชื้อไวรัสเอชพีวี มะเร็งชนิดนี้สามารถรักษาให้หายขาดได้หากพบในระยะเริ่มต้น ปัจจุบันมีวิธีคัดกรอง 2 วิธี คือการตรวจแปปสเมียร์ และการตรวจด้วย วีไอเอ หากท่านมีอายุตั้งแต่ 30-60 ปี สามารถเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกได้ฟรีทุกสิทธิ์การรักษาพยาบาล ควรเข้ารับการตรวจคัดกรองเป็นประจำทุก ๆ 5 ปี แม้จะได้รับหรือไม่ได้รับวัคซีน HPV
มะเร็งเต้านม นับเป็นมะเร็งที่พบบ่อยในผู้หญิง เราอาจเคยรับรู้ว่าการคลำเต้านมเพื่อหาก้อนเนื้อ ไม่ว่าจะคลำเองหรือให้แพทย์คลำเพื่อหาความผิดปกติเบื้องตน อย่างไรก็ดีวิธีนี้ยังไม่มีหลักฐานทางวิชาการสนับสนุนสามารถจะ “ลดความเสี่ยง” จากการเป็นมะเร็งเต้านมได้ พราะเมื่อคลำเจอก้อนมะเร็ง ส่วนใหญ่จะเป็นมะเร็งเต้านมระยะลุกลามแล้ว การคัดกรองเดียวที่มีหลักฐานว่าช่วยลดความเสี่ยงได้คือ การตรวจด้วยเครื่องแมมโมแกรม สำหรับหญิงไทยแนะนำเข้ารับการตรวจคัดกรองเครื่องแมมโมแกรมทุกๆ 3-5 ปี เริ่มตั้งแต่อายุ45 ปีเป็นต้นไป ส่วนผู้ที่มีความเสี่ยง เช่น อ้วน อายุมาก หรือเคยทานยาคุมกำเนิดควรเริ่มตรวจเมื่ออายุ 40 ปีเป็นต้นไป อาจเพิ่มเติมเรื่อง ใครเสี่ยงเป็นมะเร็งเต้านม
โรคเบาหวาน โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่นำไปสู่โรคแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่อันตรายถึงชีวิต เช่น โรคไต วิธีมาตรฐานในการตรวจคัดกรองโรคเบาหวาน คือ การตรวจระดับน้ำตาลในเลือดโดยการเจาะเลือดหลังจากอดอาหาร 8 ชั่วโมง (FPG) หากระดับน้ำตาลในเลือดมีค่ามากกว่าหรือเท่ากับ 126 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร จะเป็นโรคเบาหวาน ผู้ที่มีอายุ 30 ปีขึ้นไป ควรตรวจน้ำตาลในเลือดเป็นประจำทุก 5 ปี ผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง หรือทานยาลดความดันโลหิต มีประวัติครอบครัวสายตรงเป็นโรคเบาหวาน มีอายุเกิน 45 ปีขึ้นไป น้ำหนักตัวเกินหรือโรคอ้วน สามารถตรวจคัดกรองได้ถี่ขึ้นตามการแนะนำของแพทย์
ภาวะทุพโภชนาการ การได้รับสารอาหารเกินหรือน้อยเกินไป อาจทำให้เราต้องประสบกับภาวะทุพโภชนาการ คือ อ้วนหรือผอมเกินไป โรคอ้วนเป็นบ่อเกิดของโรคอื่นๆ ตามมา คือ โรคหัวใจขาดเลือดและโรคหลอดเลือดสมอง และโรคเบาหวาน แต่ถ้าผอมไปจะมีผลกระทบกับการเจริญเติบโตและสติปัญญา การคัดกรองภาวะทุพโภชนาการทำได้ด้วยการวัดดัชนีมวลกาย (BMI) ถ้าค่า BMI เกิน 25 กิโลกรัม/ตารางเมตร ถือว่าเป็นโรคอ้วน แต่ถ้าต่ำกว่า 18.5 ถือว่าผอมเกินไป
โรคหัวใจขาดเลือดและโรคหลอดเลือดสมอง โรคหัวใจขาดเลือดและโรคหลอดเลือดสมอง เป็นโรคที่ตรวจคัดกรองเพื่อหาปัจจัยเสี่ยงในการเกิดโรค แบ่งได้ 2 ชนิดคือปัจจัยหลัก เช่น เพศ อายุ ประวัติคนในครอบครัว และ ปัจจัยประกอบ เช่น ความดันโลหิต ระดับไขมัน และพฤติกรรม ท่านควรเริ่มตรวจตั้งแต่อายุ 35 ปีขึ้นไป ควรเข้ารับการตรวจทุกๆ 5 ปี ท่านที่มีประวัติครอบครัวสายตรง (พ่อ แม่ พี่ น้อง) เคยเกิดภาวะเจ็บหน้าอกควรตรวจคัดกรองถี่ขึ้น ส่วนท่านที่มีอายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไปควรตรวจคัดกรองโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะชนิด Atrial Fibrillation ด้วยการตรวจวัดชีพจรทุกครั้งที่เข้ารับบริการสถานพยาบาล นอกจากนี้ท่านยังสามารถตรวจสอบอายุหัวใจของท่านเองได้ที่ www.mycheckup.in.th เพื่อประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจขาดเลือด ซึ่งหากท่านพบเห็นบุคคลซึ่งมีอาการเจ็บเค้นหน้าอก ใจสั่น เหงื่อออก เป็นลมหรือหมดสติ สามารถโทรแจ้งสายด่วน 1669 ตลอด 24 ชั่วโมง
มะเร็งตับ มะเร็งท่อน้ำดี ในไทยมะเร็งตับพบเป็นอันดับหนึ่งในเพศชาย และอันดับสามในเพศหญิง สาเหตุสำคัญมาจาก การติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี สามารถติดต่อได้ผ่านทางเลือดและสารคัดหลั่ง การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน และการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย ดังนั้นผู้ที่มีอายุ 31-40 ปี ควรตรวจคัดกรองโดยการตรวจเลือด เพื่อหาตัวบ่งชี้การติดเชื้อไวรัสตับอัดเสบบี (Hepatitis B surface antigen หรือ (HBsAg) และตรวจหาภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับเสบบี (Hepatitis B surface antibody หรือ Anti-HBs) ร่วมกับการให้วัคซีน เป็นการป้องกันการพัฒนาของโรคไม่ให้เป็นตับแข็ง ตับวาย และการเสียชีวิต
ภาวะโลหิตจาง โลหิตจางคือการขาดธาตุเหล็ก โดยเฉพาะเด็กทารกและหญิงตั้งครรภ์ซึ่งมีความต้องการธาตุเหล็กสูง ธาตุเหล็กสำคัญต่อร่างกายเพื่อให้ร่างกายทำงานได้ปกติ ตลอดจนการสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันการเจ็บป่วย ดังนั้นการตรวจคัดกรองภาวะโลหิตจางเหมาะสมกับบุตรหลานของท่านที่มีอายุระหว่าง 9-12 เดือน ด้วยการตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด(CBC) หรือ การตรวจปริมาตรเม็ดเลือดแดงอัดแน่น (Hct) พร้อมทั้งการไปรับวัคซีนป้องกันโรคหัด คางทูมหัดเยอรมัน(MMR) ในสถานพยาบาล เพื่อเป็นการป้องกันภาวะโลหิตจาง
มะเร็งลำไส้ใหญ่ คนไทยเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่กันมากขึ้น ปัจจุบันมีการคัดกรองหลายวิธี เช่น การตรวจเลือดที่ปนมากับอุจาระ (FIT) หรือการส่องกล้อง (colonoscopy) สำหรับท่านที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปและไม่เกิน 70 ปี ควรเข้ารับการตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่ด้วยการตรวจอุจาระทุก 1-2 ปี ส่วนท่านที่มีความเสี่ยง คือ อายุ 60 ปีขึ้นไปและมีประวัติญาติสายตรงเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ ควรตรวจด้วยวิธีส่องกล้องอย่างน้อย 1 ครั้งในชีวิต
เอชไอวี/เอดส์ เอชไอวีเป็นเชื้อไวรัสที่ทำลายภูมิคุ้มกันของร่างกายทำให้ติดเชื้อโดยง่าย ซึ่งเป็นสาเหตุนำไปสู่โรคเอดส์ พฤติกรรมเสี่ยงที่ทำให้ติดเชื้อเอดส์ คือ การมีเพศสัมพันธ์หรือการใช้ยาเสพติดแบบฉีดที่ไม่ปลอดภัย การตรวจคัดกรองด้วยการตรวจเลือดหาการติดเชื้อเอชไอวี เป็นวิธีการป้องกันไม่ให้เชื้อลุกลามและเพื่อรับการักษาได้ตั้งแต่ระยะแรก ประชาชนทั่วไปสามารถเข้ารับบริการตรวจได้ฟรีตามโรงบาลของรัฐทุกแห่ง ไม่ว่าจะอยู่ในกลุ่มเสี่ยงหรือไม่ ทั้งนี้การตรวจเลือดจะทำให้เกิดการป้องกันและการรักษาอย่างถูกวิธีในขั้นต่อไป
ปัญหาการดื่มสุรา การคัดกรองปัญหาการติดสุราเป็นหนึ่งในเรื่องที่คนมักมองข้าม ทั้ง ๆ ที่การติดสุราสร้างผลเสียต่อร่างกายนานัปการ เช่น โรคตับแข็ง โรคมะเร็งตับ โรคมะเร็งในกระเพาะอาหาร โรคสมองเสื่อม อีกทั้งเป็นปัญหาให้กับสังคมและเศรษฐกิจ การคัดกรองการติดสุราทำได้โดยใช้แบบสอบถาม (ASSIST) เพื่อดูพฤติกรรมการดื่มสุราในช่วง 3 เดือน นอกจากนี้ท่านสามารถวัดระดับการติดสุราได้ด้วยตนเองที่ www.1413.in.th/audit/drinkingProblem.htm หรือโทรปรึกษา สายด่วน 1413 เพื่อขอคำแนะนำในการเลิกสุรา
อุบัติเหตุจราจรทางถนน อุบัติเหตุจราจรทางถนนอาจฟังดูไม่เหมือนเป็นโรคที่ต้องมีการคัดกรองสุขภาพ และไม่น่าจะใช่ปัญหาด้านสาธารณสุข แต่ผลจากอุบัติเหตุจราจร บาดเจ็บ พิการ หรือเสียชีวิต เกี่ยวข้องโดยตรงกับระบบสุขภาพ ท่านทราบไหมว่าปัจจุบันมีการคัดกรองด้านสุขภาพที่ช่วยลดอุบัติเหตุจราจรทางถนนได้ นั่นคือ การตรวจวัดระดับแอลกอฮอล์ และการตรวจวัดสายตาสำหรับผู้ที่อายุ 60 ปีขึ้นไปเพื่อป้องกันอุบัติเหตุจากการมองภาพไม่ชัด
การตรวจคัดกรองสุขภาพดังกล่าวเกิดจากผลการวิจัยของ โครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์การตรวจคัดกรองสุขภาพที่เหมาะสมสำหรับคนไทยให้แก่สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ สามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ ในหนังสือเช็คระยะสุขภาพ https://www.hitap.net/news/24143หรือ เข้าไปที่ www.hitap.net อีกทั้งสามารถติดตามอ่าน ตอนที่ 2 ตรวจร่างกายเท่าที่จำเป็น สำหรับผู้ชาย
- การศึกษาเพื่อพัฒนาชุดสิทธิประโยชน์ด้านการคัดกรองทางสุขภาพระดับประชากรในประเทศไทย
งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
9 พฤศจิกายน 2559
